Gemeente Emmen over de nationale prestatieafspraken

Dus reden genoeg voor André Tammes (Business Development Manager bij Aareon) om Germa Streuding – de Vries (Beleidsmedewerker Wonen bij gemeente Emmen) vragen te stellen over de realisatie van de Nationale Prestatieafspraken en de rol van de gemeente Emmen.

Hoe heeft de gemeente Emmen zich ontwikkeld de afgelopen jaren?

De gemeente Emmen heeft de afgelopen jaren een zeer positieve ontwikkeling door gemaakt. Niet alleen op het gebied van wonen, maar ook m.b.t. de inwoners en werkgelegenheid. In de afgelopen 2 jaar is de gemeente gegroeid van 107.000 naar bijna 109.000 inwoners. De werkgelegenheid is aangetrokken, want steeds meer bedrijven zien potentie in de regio. Daarnaast is net als in de rest van Nederland de woningmarkt aangetrokken. Moest je in 2018 nog korting geven op nieuwbouwkavels, nu zijn alle kavels uitverkocht. Ontwikkelaars pakken de opgave op voor o.a. de midden-huur, huur vrije sector en koopwoningen. Je kunt zeggen dat we “ in een goede flow zitten”.

Wat is de ambitie voor de toekomst en hoe komt naar voren in de woonvisie?

In de woonvisie geef je aan waar je heen wilt qua woningvoorraad en woonomgeving de komende jaren. De woonvisie is alomvattend. Eind vorig jaar is een nieuwe woonvisie vastgesteld met een doorkijk tot en met 2030. De ambities zijn best wel breed. We moeten zorgen voor 4.000 nieuwbouwwoningen en daarnaast hebben we nog een herstructureringsopgave vanwege verouderde woonbuurten en de openbare ruimte moet op sommige plekken een impuls krijgen. We hebben ook te maken met vergrijzing, dus de woningvoorraad voor ouderen moet toenemen en dit geldt ook voor betaalbare starterswoningen. Door de hogere bouwkosten is dit een flinke opgave. De woningvoorraad moet worden verduurzaamd en moeten we aansluiten op de landelijke ambities. We hebben een grote koopwoningvoorraad en deze eigenaren moeten we ook stimuleren om te verduurzamen. Met name voor inwoners met een kleine portemonnee is dit moeilijk. Om hen te helpen werken we aan subsidies via middelen vanuit de Regiodeal en het Volkshuisvestingsfonds. Maar hier kunnen we nog maar een klein percentage van onze inwoners mee helpen. Het liefst doen we natuurlijk nog meer en daar blijven we aan werken. Inwoners met vragen kunnen ook terecht bij onze groep energiecoaches voor advies en tips.

Kun je iets vertellen over jouw rol als Beleidsmedewerker Wonen binnen de gemeente Emmen?

Mijn rol is heel breed. We hebben een groot team van 4 personen op de afdeling Wonen en houden ons bezig met advisering rondom nieuwbouwprojecten: bouwen we wel voor juiste doelgroepen, in de juiste prijssegmenten en op de goede plekken. We werken aan nieuw beleid voor o.a. alternatieve woonvormen die steeds meer in opkomst zijn. Daarnaast zijn we bezig met het invoeren van opkoopbescherming om beleggers te weren. Zij kopen woningen op die relatief betaalbaar zijn en die worden dan gebruikt voor (kamer)verhuur. Gemeenten zoals Assen, Groningen en Zwolle passen dit al toe en zo zie je dat beleggers gaan uitwijken naar Emmen. Daarnaast werken we nauw samen met afdelingen ruimtelijke ontwikkeling en projectmanagement en met het sociaal beleidsteam voor huisvesting van bijzondere doelgroepen en leefbaarheid in dorpen en wijken.

Heb jij direct te maken met de uitvoering van nationale prestatieafspraken en op welke manier?

Ja, vorig jaar juni zijn deze afspraken vastgesteld. De afspraken komen voort vanuit verschillende programma’s die eerder dat jaar waren geïntroduceerd door de minister van VRO. Daarom waren we al met de inhoudelijke onderwerpen bezig en hebben we gekeken wat voor aanvullende taken voort zijn gekomen uit de nationale prestatieafspraken. Zo hebben we bijvoorbeeld een woonzorgvisie gemaakt.

Daarnaast hebben we ook een woondeal afgesloten met het rijk en de provincie. Je levert dan een lijst aan met de woningbouwaantallen die je kunt uitvoeren tot 2030. Deze afspraken zijn getekend in december. We gaan veel meer monitoren wat we precies bouwen en voor welke doelgroepen. Een deel van deze aantallen zijn van projecten van woningcorporaties, zoals nieuwbouw, sloop/nieuwbouw en verbetering bezit. Er is bewust afgeweken van de lijn om 30% sociaal huurwoningvoorraad te hebben in de gemeente. We zitten nu op ongeveer 28,4%. De reden is dat we heel lang een heel betaalbare koopwoningvoorraad hebben gehad, waardoor een deel van de doelgroep (sociale huur) in een koopwoning woont. Provinciaal is hier ook mee ingestemd. We zien echter een toenemende vraag, dus we zijn in gesprek met de woningcorporaties waar extra bouwmogelijkheden liggen.

Hoe geef je hier met alle stakeholders uitvoering aan? Hoe organiseer je dit?

Onze woonvisie sluit deels aan op de nationale prestatieafspraken en hier zit verder onze eigen ambitie in. We werken samen met ontwikkelaars, makelaars en woningcorporaties. Op basis van de woonvisie hebben we meerjarige afspraken gemaakt met de woningcorporaties over onze wederkerige inzet. Adviesbureau Companen heeft het proces vormgegeven en de meerjarenafspraken geschreven met de input van de gemeente Emmen, de woningcorporaties en de huurdersorganisaties.

Zijn de nationale prestatieafspraken voor de gemeente Emmen realiseerbaar? Waar liggen de grootste uitdagingen?

De woningcorporaties hebben een grote opgave. We vragen veel van ze, waaronder extra nieuwbouw, sloop/nieuwbouw en de verduurzamingsopgave. Zij geven aan wat haalbaar is en zo probeer je bij elkaar te komen. Als gemeente stel je er tegenover, dat je zelf ook investeert in de wijken en dorpen en ontwikkelingen op gang brengt om uiteindelijk de woonvisie te bereiken.

We hebben 1 keer per maand reguliere gesprekken met woningcorporaties en de huurdersvereniging. Zo kijken we wat we in 2023 specifiek gaan oppakken. Ook hebben we tenminste 4 keer per jaar bestuurlijk overleg over de voortgang en meer ingewikkelde onderwerpen. Daarnaast hebben we ook specifieke overleggen over diverse onderwerpen. Naar aanleiding van de woonzorgvisie zullen we ook nog prestatieafspraken gaan maken met de woningcorporaties en de zorg- en welzijnsinstellingen. Dit is een nieuw proces dat we met elkaar gaan uitvinden. Hier gaat het om vragen zoals het verbeteren of op peil houden van de leefbaarheid in wijken en dorpen, hoe kunnen mensen langer thuis wonen en welke randvoorwaarden heb je daarvoor nodig zoals eenzaamheid en toegankelijkheid, hoe zorgen we voor inclusieve wijken waarin ook mensen met een ‘rugzakje’ fijn wonen en welkom zijn.

De overheid (Hugo de Jonge) wil meer de regie overnemen van de woningcorporaties als het gaat om de uitvoering van de nationale prestatieafspraken. Wat vind je hiervan?

Jarenlang is er vanuit het rijk geen sturing meer geweest op wonen en openbare ruimte. Het is daarom goed dat er meer kaders en lijnen zijn gekomen waaraan we ons als gemeente kunnen vasthouden. Aan de andere kant is het ook even wennen en schakelen dat je als gemeente meer regie voert op de realisatie van woningbouwambities. Over het algemeen is meer sturing goed, omdat het woningtekort groot is en dit geldt ook voor de andere opgaven zoals herstructurering en verduurzaming. Maar er moet wel aandacht blijven voor regionale verschillen. De woningmarkt is hier heel anders dan in de randstad.

Welke rol speelt de provincie?

De provincie speelt hier steeds meer een regierol in. Enerzijds hebben zij contacten met het rijk en het voeren ze het gesprek met gemeenten en hebben ze een sturende rol om woonambities en taken bij elkaar te brengen en dit regionaal af te stemmen.

Wat zou je nog willen meegeven aan de bestuurder van een woningcorporatie?

Samenwerking is heel belangrijk. Je kunt het niet alleen als provincie, gemeente of woningcorporatie. Voor de komende jaren moeten we de uitdagingen en opgaven samen aangaan. De uitdagingen zijn gewoon te groot en integraal geworden. We hebben elkaar hard nodig.